2006 жылдан бері Дүниежүзілік инсультпен күрес ұйымының бастамасымен жыл сайын қазанның 29-ында Дүниежүзілік инсультпен күрес күні атап өтіледі.
Ал осы күннің қарсаңында, қазанның 28-і мен қарашаның 3-і аралығында Дүниежүзілік инсульт апталығы өтеді, апта бойы инсульт және оның алдын алу шаралары туралы хабардар ету жұмыстары өткізіледі.
Сол себепті біздің дәрігерлер барлығы білуі тиіс ең маңызды ақпаратпен бөліседі.
Аяғанова Лаззат Базарбекқызы, жоғары санатты дәрігер невропатолог. Осымен 6 жыл Алматы қалалық жедел шұғыл көмек көрсету ауруханасының инсульт орталығын басқарады.
– Мен негізгі мәселелерге тоқталып өтейін. Инсульт – ми қан айналымының жіті бұзылысы.
Инсульттің 2 түрі бар.
1. Ишемиялық инсульт.
Ми жасушаларына оттегін жеткізуге жауап беретін артериялар бойынша қан жүруінің бұзылуымен байланысты ми қабырғалары тарылады немесе бітеліп қалады.
2. Геморрагиялық инсульт.
Қан тамырларының немесе оның аневризмасының жарылуымен байланысты ми тініне қан кету кезінде дамиды. Нәтижесінде зардап шеккен аймақтың қанмен қамтамасыз етілуі де бұзылып, қоршаған тіндер пайда болған гематомамен қысылады.
Өмірлік белсенділікті реттеудің барлық орталықтары мида орналасқан: тыныс алу орталығы, жұтыну орталығы, бағдарлау рефлекстерінің орталығы, қаңқа бұлшықеттерінің тонусын сақтау және басқалары. Тиісінше, инсульт кезінде ми жасушаларының өлуі тұрақты мүгедектікке, тіпті кейбір жағдайларда өлімге әкелуі мүмкін.
Инсультті азайтуға және оның алдын алуға бағытталған барлық шараларға қарамастан, инсультпен ауыратындар мен инсульттен зардап шеккеннен кейін мүгедектікке ұшырағандар саны, өкінішке қарай, азаймай отыр.
Біздің ауруханаға жыл сайын 950-1000-ға жуық науқас инсультке күдікпен түседі. Пациенттердің шамамен 50-60%-ында аяқ-қолдың салдануы, сөйлеудің бұзылуы сақталады. Яғни, неврологиялық жетіспеушілік көбінесе терең мүгедектікке әкеледі.
Инсульттің дамуына әкелетін жалпы факторларға мыналар жатады:
1. Артериялық гипертензия (тұрақты, тұрақсыз). Көптеген науқастар қан қысымының жоғары екенін біле тұра емханаға бармайды, диета ұстамайды, ем қабылдамайды, тиісті дәрі-дәрмектерді қабылдамайды.
2. Атеросклероз, жоғары холестерин деңгейі. Холестеринді бляшка қан тамырларының бітеп тастайтын қан ұйығыштарының негізгі себебі болуы мүмкін.
3. Жүрек ырғағының бұзылуы қан ағымының сипатын өзгертеді, бұл тромб түзілуінің мүмкіндігінің жоғарылауына әкеледі.
4. Темекі шегу қызыл қан жасушалары санының артуына байланысты оттегінің жетіспеушілігіне әкеледі.
5. Алкоголь мен есірткіні қабылдау да қан тамырларына теріс әсер етіп, қан қысымының уақытша көтерілуіне әкеледі.
6. Қант диабетіндегі қанмен қамтамасыз етудің бұзылуы микроциркуляторлық деңгейде болады.
7. Қанның реологиялық қасиеттеріне әсер ететін дәрі-дәрмектерді қабылдау – антикоагулянттар қанды сұйылтады, сонымен қатар гормоналды контрацептивтерді ұзақ уақыт қолдану қанды қоюландырады.
8. Церебральды аневризмалардың болуы. Олар туа біткен немесе жұқпалы аурулардың, жоғары қан қысымының және т.б. нәтижесінде пайда болуы мүмкін.
Инсульттің алғашқы белгілері – бет асимметриясы, сөйлеудің бұзылуы, қолдың немесе аяқтың әлсіздігі.
Егер инсульттің алғашқы белгілерінің бірі пайда болса, шұғыл түрде жедел жәрдем шақыру керек немесе жақын жердегі емханаға бару керек.
